---------------------------------------------------------------------
У.ШыцЁк. "У час не вярнулЁся", "Мастацкая лЁтаратура", МЁнск, 1975
OCR & SpellCheck: Zmiy ([email protected]), 20 лЁпеня 2003 года
---------------------------------------------------------------------
Пройдзе час, з зямных касмадрома? возьмуць старт вялЁзныя зоркалёты Ё
накЁруюцца да далёкЁх галактык.
Магчыма, гэта адбудзецца ?жо ? наступным стагоддзЁ, магчыма, значна
пазней. Але наша мара не хоча чакаць, мы ?жо цяпер хочам ведаць, што
напаткае бясстрашных астралётчыка? у бясконцай прасторы. Аб Ёх прыгодах,
лёсе Ё знаходках расказваецца ? гэтым зборнЁку фантастычных апавядання?.
Усё навокал было аднастайнае, панылае: голыя, разбураныя часам горы,
кратэры з апла?ленымЁ схЁламЁ, пясчаныя плато, звЁлЁстыя, як рэчышчы
колЁшнЁх рэк, сухЁя далЁны. Нешта сярэдняе памЁж Месяцам Ё Марсам.
Углядаючыся ? гэты сумны пейзаж, Балачан Ёншы раз сам здзЁ?ля?ся, чаго гэта
ён трапЁ? сюды, хаця менавЁта цераз ягоную настойлЁвасць Ё адкрылЁ тут
назЁральную станцыю. Аднак на ЗямлЁ яму ?сё ?я?лялася Ёнакшым.
Экспедыцыя Тура?ца, якая вярнулася з прасторы па?стагоддзя назад,
за?важыла на гэтай планеце сЁстэмы Лаланда нешта незвычайнае. Быццам, як
толькЁ далёкЁ Ё яркЁ Лаланд хава?ся за небасхЁлам Ё на небе блакЁтным
россыпам успыхвалЁ зоркЁ, у вузкЁх цяснЁнах, што былЁ паблЁзу стаянкЁ
зоркалёта Тура?ца, узнЁкалЁ таямнЁчыя шорахЁ.
Тады Тура?цу не вельмЁ паверылЁ. Ад планеты, якую папярэднЁя экспедыцыЁ
назвалЁ Каменным мячыкам, нЁхто нЁчога незвычайнага не чака?. Паведамленне
паклалЁ ? архЁ?, Ё там яно праляжала аж да таго часу, пакуль на яго не
наткну?ся ён, Балачан.
Хто Ёншы на?рад цЁ звярну? бы ?вагу на гэтыя радкЁ мЁж вялЁзнай па
аб'ёму Ё разнастайнасцЁ ЁнфармацыЁ, якую даставЁла экспедыцыя. Балачан жа
любЁ? касмЁчныя загадкЁ, лЁчы?, што кожная з'ява павЁнна мець тлумачэнне.
Гэта не мела.
Балачан адшука? Тура?ца, якЁ ?жо не хадзЁ? у прастору, Ё папрасЁ?
расказаць пра тыя шорахЁ больш падрабязна, чым было ? справаздачы. НачальнЁк
экспедыцыЁ нЁчога асаблЁвага не дада?. Сказа?, што Ёх уразЁла адчуванне
нейкай перамены ? начным жыццЁ планеты, Ё хаця яны яе не зразумелЁ, у
дзённЁку, аднак, зрабЁлЁ запЁс. Чаму не пранЁклЁ ? сутнасць? ПашкадавалЁ
часу, бо нЁчога пэ?нага не бачылЁ. Балачан, калЁ ?жо яму што ?бЁвалася ?
галаву, рабЁ?ся напорыстым. Ён цэлы дзень туза? пытаннямЁ Тура?ца, Ё ?рэшце
? густым тумане, якЁ ахутва? таямнЁцу шораха?, нЁбы блЁсну? няпэ?ны промнЁк.
У адну з начэй, як успомнЁ? Туравец, у Ёх двойчы прападала радыёсувязь памЁж
зоркалётам Ё пошукавымЁ групамЁ, якЁя працавалЁ ? цяснЁнах. Ненадо?га,
хвЁлЁны на тры кожны раз. Прычыну высветлЁць, аднак, не ?далося.
СпецыялЁсты зоркалёта тады выказалЁ меркаванне, што ва ?сЁм было,
вЁдаць, вЁнаватае пераменнае сЁлавое поле планеты, якое на той выпадак магло
рэзка ?змацнЁцца. ? хаця нЁхто раней гэтага поля не за?важа?, слова
"пераменнае" адыграла сваю ролю Ё з вывадам спецыялЁста? пагадз'шЁся. Таму Ё
трапЁла паведамленне Тура?ца на палЁцу ? сховЁшча. А Балачана супадзенне
насцярожыла.
Пасля размовы з Тура?цом Балачан распача? бурную дзейнасць. ХадзЁ? па
камЁтэтах АкадэмЁЁ навук, даказва?, пераконва?, патрабава?. ? дамогся
свайго. Разам з двума добраахвотнЁкамЁ, такЁмЁ ж шукальнЁкамЁ касмЁчных
таямнЁц - Камаем Ё ТарасевЁчам, - ён апыну?ся на Каменным мячыку. З таго дня
прайшло ?жо сорак зямных сутак, а ён усё яшчэ не мог па-шчырасцЁ сказаць,
дарэмна цЁ не ляцелЁ яны сюды. КалЁ Ё была таямнЁца, то планета моцна
трымала яе, паспяхова хаваючы ад чужых вачэй Ё вушэй. Здавалася, не хопЁць
таго года, якЁ бы? адмераны Балачану Ё таварышам на пошукЁ таямнЁцы планеты.
Кожны вечар адзЁн з Ёх тройкЁ адпра?ля?ся да цяснЁн, дзе людзЁ Тура?ца
адзначылЁ начныя шорахЁ. Там была створана назЁральная станцыя. Ва ?тульным
домЁку, абсталяваным дасканалай тэхнЁкай, можна было, не баючыся нЁчога
непрадбачанага, сачыць за тым, што адбываецца на схЁлах гор Ё ? далЁнах. А
сачыць, уласна, не было за чым. Пра?да, шорахЁ ?знЁкалЁ. Чуйныя прыборы
?ла?лЁвал! нешта падобнае на рух, быццам нехта спрытны Ё асцярожны кра?ся
па?з сцены назЁральнай станцыЁ. ПрынамсЁ, так гучалЁ ? навушнЁках гэтыя
шорахЁ. Але калЁ Ёх пакЁдалЁ Ёстоты, то былЁ яны, напэ?на, невЁдзЁмкамЁ, бо
на экранах нЁ разу не мЁльгну? нават цень. ? Камай з ТарасевЁчам усё часцей
за?важалЁ Балачану, што шорахЁ хутчэй за ?сё ?знЁкаюць у вынЁку значнай
рознЁцы дзённых Ё начных тэмператур, якЁя параджаюць пэ?ныя электрычныя
з'явы.
Гэта было вельмЁ падобна на пра?ду, Ё ? Балачана пасля такЁх размо?
пачынала трывожна ныць сэрца. Ён пакутлЁва дума? тады, цЁ не дапусцЁ?
памылкЁ, падда?шыся ?я?най загадкавасцЁ выпадку. Потым перакананасць брала
верх. ШорахЁ ж ЁснавалЁ, а сЁлавое поле - не. ? нават калЁ ён з хлопцамЁ
высветлЁць, чаму перарывалася сувязь, вядома, калЁ гэтая з'ява мае дачыненне
да планетных умо?, то Ё тады яны не дарэмна прыбылЁ сюды. Але, як на тое,
сувязь працавала бездакорна, Ё Балачан губля?ся, што яму разгадваць - шорахЁ
цЁ правалы ? сувязЁ.
- Слухай, Балачан, - сказа? аднойчы ТарасевЁч, вярну?шыся з начнога
дзяжурства, - давай адкладзём наша паляванне за шорахамЁ. Усё ро?на, калЁ Ёх
робяць зданЁ, мы Ёх не за?важым.
Наставала ранЁца Ёх сорак першага дня на Каменным мячыку. У далёкай
вышынЁ засвяцЁлЁся няпэ?ныя залацЁстыя водблЁскЁ.
- Падман, бутафорыя, - працягва? ТарасевЁч, кЁваючы на пасвятлелае
неба. - Гэта сЁмвалЁчная атмасфера не захо?вае нЁ цяпла, нЁ холаду. Таму Ё
трашчыць усё навокал.
- Уначы? - нечакана пачулася з суседняга пакоя, дзе спа? Камай.
Балачан прыслуха?ся. У гэтым пытаннЁ-рэплЁцы мЁльгну? нейкЁ прыхаваны
сэнс.
- Табе мала начных? - ТарасевЁч зазЁрну? у пакой таварыша.
- Мала! - Камай выйша?, не апрану?шыся, у трусах, нЁбы былЁ яны на
роднай ЗямлЁ, а не за трыльёны кЁламетра? ад яе. - Ты мне скажы, чаму ?дзень
мы нЁчога падобнага не чуем?
- Бо не слухаем, - пацЁсну? плячыма ТарасевЁч Ё падышо? да столЁка, на
якЁм дзяжурны Балачан рыхтава? яму сняданак. - Быка з'е? бы!
- Учора слуха?, - не адстава? Камай.
ТарасевЁч насмешлЁва зЁрну? на яго Ё адправЁ? у рот ладны кавалак
смажанага мяса. Не пражава?шы добра, з'едлЁва спыта?:
- Трашчыць?
- Як тонкЁ лёд пад нагамЁ...
Камай бы? сур'ёзны, Ё Балачан раптам адчу? непакой.
- Пакуль ты вартава? зданЁ, я пара?но?ва? запЁсы шума?...
- ? што? - не вытрыма? Балачан.
- Ёсць рознЁца. Дакладней, уначы выдзяляюцца Ёншыя шумы, вЁдаць, тыя,
якЁя мы ?мо?на называем шорахамЁ. - Ён заскочы? у лабараторыю Ё прынёс
стужку, на якой пяро асцылографа пакЁнула хвалепадобныя сляды. - Вось
паглядзЁце самЁ.
Балачан бы? гатовы расцалаваць Камая. Але стрыма? эмоцыЁ, пабая?ся
кпЁна? вострага на язык ТарасевЁча. ? яшчэ яму было нЁякавата, што гэта
простая думка аб пара?наннЁ шума? прыйшла ? галаву не яму, старшаму ? Ёх
маленькай групе, а Камаю, хлопцу, якЁ толькЁ-толькЁ скончы? унЁверсЁтэт.
Узя?шы стужку, ён нЁчога не сказа? таварышам Ё зачынЁ?ся ? лабараторыЁ.
- Што гэта са старым? - здзЁвЁ?ся ТарасевЁч. Балачан бы? старэй Ёх год
на дзесяць, не болей. Аднак Ём, дваццацЁпяцЁгадовым, ён здава?ся пажылым. Да
таго ж, яны не забывалЁ, што за яго плячыма адкрыццё лёсу зоркалёта, якЁ
адправЁ?ся некалЁ да Палукса. Таму Ё называлЁ Балачана памЁж сабой старым.
- А ты спакойны? - не адказваючы, спыта? Камай.
- ПарсекЁ - не тая адлегласць, якую мераюць дзеля забавы. Я таксама
хачу знайсцЁ нешта новае. ? нЁ ты, нЁ стары не можаце папракнуць мяне, што я
раблю нешта не так. Але хЁба мая вЁна, што мы гонЁмся за мЁражом?
- Не верыш Балачану?
- Я не ? адпачынку Ё буду рабЁць усё, што ён загадае.
- Ты нЁбы перакладваеш адказнасць.
- ДзЁвак ты, Камай, у нас адзЁн лёс. Але я аддаю перавагу надзейнай
ЁдэЁ.
Камай хаце? нешта адказаць на гэта. ТарасевЁч перабЁ? яго:
- Даруй, я стамЁ?ся.
Камай пачака?, пакуль ён пойдзе, Ё падышо? да акна. ?х база была
абсталявана на тэрасе, якая ?тварылася на па?днёвым схЁле старой гары.
Тэраса была ро?ная, як спецыяльна прыгладжаная, навЁсала над шырокай
далЁнай, Ё з яе добра прагледжвалЁся нават аддаленыя на дзесяткЁ кЁламетра?
горы. Самае месца для базы на планеце, дзе няма зручных дарог.
Акно было шырокае, на ?сю сцяну, Ё прапускала столькЁ святла, што часам
Камаю здавалася, нЁбы ён фЁзЁчна адчувае, як хвалЁ фатона? нястрымным
патокам урываюцца ? памяшканне Ё вось-вось змятуць хлЁпкую празрыстую
перашкоду на сваЁм шляху, якой была шыба з тонкага пластыку. Святла
даходзЁла столькЁ, што без цьмяных акуляра? немагчыма было до?га глядзець
праз акно - нават блЁзкЁя прадметы злЁвалЁся ? адно Ё ? вачах з'я?лялася
рэзь.
Але людзЁ не хацелЁ заценьваць сваё акно. Пасля до?гЁх год, праведзеных
у чорнай прасторы воддаль ад роднага Сонца, Ём Ё чужы Лаланд з яго нясцерпна
яркЁмЁ праменнямЁ раптам зда?ся блЁзкЁм. Яны не маглЁ нацешыцца з яго
святла.
Недзе там, унЁзе, дзе ад далЁны, як прапЁленыя, адгалЁно?валЁся тры
вузкЁя камянЁстыя цяснЁны, прытулЁлася назЁральная станцыя. Адсюль яе
простым вокам не разгледзець - маленькЁ, на адну аператарскую залу домЁк без
акон. Уначы, калЁ вядуцца назЁраннЁ, яны непатрэбныя. ?х замяняюць экраны,
звязаныя з гравЁметрамЁ, ЁнфралакатарамЁ, сейсмографамЁ, энерга?ло?нЁкамЁ Ё
ЁншымЁ прыборамЁ, якЁя патрэбны, каб нават малекула, чужародная гэтаму
асяроддзю, не засталася неза?важанай.
Камаю ?спомнЁлася яго першае дзяжурства на назЁральнай станцыЁ. Балачан
прапанава? тады пабыць разам. Ён адмовЁ?ся. З упартасцЁ. Хаця на добры лад
варта было згадзЁцца. Бо тая ноч далася яму ? знакЁ. Ён бы? увесь у
напружаным чаканнЁ нечага таямнЁчага якое вось-вось павЁнна адбыцца за
сценкамЁ домЁка. Не адрыва? вачэй ад экрана?, прыслухова?ся да ма?клЁвага
дынамЁка. Хутка ? яго пачало мроЁцца ? вачах, Ё ён ужо не разуме?, цЁ то яму
здалося, цЁ то на самай справе на экране лакатара паплылЁ няпэ?ныя,
зменлЁвых абрыса? ценЁ. Ён нават прапусцЁ? першы шорах. Да яго дайшло, што
дынамЁк ажы? толькЁ тады, калЁ шорах па?тары?ся. Аднак шорахЁ былЁ яго
адзЁным здабыткам, як высветлЁлася ранЁцай. ? не толькЁ яго, як аказалася
пазней...
- ЯкЁм здаецца свет праз чорныя акуляры?
Камай азЁрну?ся. Балачан стая? побач.
- Нешта мы не так робЁм.
Балачан адвярну?ся ад акна, агледзе? пакой - прасторны, амаль без мэблЁ
- два сталы Ё некалькЁ крэсла?, усмЁхну?ся:
- Жывём, як на ЗямлЁ.
- А працуем, як у космасе.
Зно? нешта трывожнае для сябе пачу? Балачан у гэтых словах Камая.
Пасур'ёзне?, спыта?:
- Абрыдла?
Камай пама?ча?, быццам правяра? сябе, проста адказа?:
- Не.
Балачан задаволена кЁ?ну? галавой, прапанава?:
- Пабываем у цяснЁнах, зараз?
ГравЁлёт апусцЁ?ся побач са станцыённым домЁкам. Лаланд ужо схава?ся за
горы, Ё ? далЁне зрабЁлася цемнавата. Балачан выскачы? з кабЁны, са
здавальненнем расправЁ? мускулы. На прыцярушаным тонкЁм пластом пылу
каменным доле вЁднелЁся сляды, пакЁнутыя ЁмЁ ? мЁнулыя прыезды. А далей
прасцЁралася няходжаная цалЁна.
- Яшчэ адзЁн доказ на карысць ТарасевЁча, - зазначы? Камай.
Балачан нЁчога не адказа? Ё, нахЁлЁ?шы галаву, пакрочы? да ?вахода ?
блЁжэйшую цяснЁну. Камай, сочачы за адбЁткамЁ яго падэшва? на пыле, пастая?,
аж пакуль ён не схава?ся за павароткай, Ё тады пайшо? за Ём. Каменны мячык
бы? меншы за Зямлю, Ё вага людзей тут была адпаведна меншая. Аднак ногЁ,
адвыклыя ад працяглай нагрузкЁ, шаркалЁ, чаплялЁся за скрытыя пад пылам
зацвярдзелыя камякЁ, падгЁналЁся на ро?ным месцы. Камаю падумалася, што Ём
трэба больш рухацца, часцей рабЁць вылазкЁ па наваколлЁ. Гэта Ё для справы
будзе карысна, бо яны па сутнасцЁ нЁчога пра планету не ведаюць, ва ?сЁм
даверылЁся вывадам экспедыцыЁ Тура?ца. А ёсць жа тут, напэ?на, Ё Ёншыя
цЁкавыя куткЁ.
КалЁ Камай павярну? у цяснЁну, Балачан бы? ужо далекавата. Ён крочы?
больш упэ?нена, лягчэй, чым Камай. На адлегласцЁ нават не за?важалася, што
ён апрануты ? скафандр, Ё каб не гермашлем - празрысты блЁскучы шар на
галаве, можна было б падумаць, што чалавек у звычайным зямным убраннЁ.
ЦяснЁна была до?гая Ё вузкая. Яе гранЁтныя бакЁ амаль не пашыралЁся
?версе, былЁ гладкЁя Ё ро?ныя, як аблЁцаваныя. Камай ужо заглядва? сюды,
калЁ ставЁлЁ станцыю. Тады ? яго не хапЁла часу, каб па-сапра?днаму ацанЁць
гэту прыгажосць. А ? начныя дзяжурствы Балачан не дазваля? выходзЁць вонкЁ,
ды ? цемры нЁчога гэтага Ё не ?бачыш.
Не?забаве Балачан спынЁ?ся, узня? галаву, нешта выглядаючы на стромкЁм
схЁле.
- Што там? - крыкну? Камай.
Балачан пачака? яго, тады растлумачы?:
- Тут пачынаецца зона найбольшай акты?насцЁ шораха?.
Камай слЁзгану? позЁркам па каменнай сцяне. НЁчога адметнага. Такая ж,
як Ё на пачатку цяснЁны. На?рад цЁ маглЁ шорахЁ ?знЁкаць недзе тут.
- Гэ-эй, турысты, дзе вы блукаеце?
Голас прагуча? неспадзявана. Камай з Балачанам здзЁ?лена павярнулЁся
тварамЁ адзЁн да аднаго Ё засмяялЁся. Не, гэта была не вестка ад таго, хто
шоргае нябачнымЁ падэшвамЁ па планеце ?начы. Гэта бы? знак ад ТарасевЁча.
- Хутка вернемся, - паабяца? Балачан таварышу, якЁ выклЁка? Ёх з базы.
- Як за?сёды, нЁчога новага? - шлемафон дакладна перада? ЁронЁю, якую
?кла? у свае словы ТарасевЁч.
- А што б ты хаце?? - пакры?дзЁ?ся Камай.
- НЁчога, бо я нЁчога не чакаю.
- Га, Балачан! Давай дакажам малаверу Ё знойдзем жывую Ёстоту вунь на
той гары! - Камай раптам развесялЁ?ся. - Я веру Тура?цу.
- Якая патэтыка! - не сунЁма?ся ТарасевЁч. - А ты што скажаш, камандор?
- Абед гатовы?
ТарасевЁч папярхну?ся, а Камай зарагата?.
Пазней, калЁ яны ?трох сядзелЁ за абедзенным сталом, Балачан сам
вярну?ся да гэтай размовы.
- Мы дапускаем памылку, - нечакана для таварыша? сказа? ён, - вельмЁ
даверылЁся прыборам.
- Яны дасканалыя, - запярэчы? Камай.
- ? бездапаможныя без чалавека, - за?важы? Балачан.
- Як Ё чалавек тут, - уставЁ? ТарасевЁч.
- Табе абы спрачацца, - папракну? яго Камай.
- Хто пярэчыць? - не звярну? увагЁ на Камаеву рэплЁку Балачан. - Але
яшчэ няма штучнага мозгу, мацнейшага за чалавечы...
- Ты хочаш сказаць, што мы павЁнны пашырыць пошукЁ? АблазЁць усю
планету? Так? - ажывЁ?ся Камай. Яго самога не надта задавальняла роля
рэгЁстратара пры экранах назЁральнай станцыЁ. - Марнатра?ства - сядзець
увесь дзень на базе.
- ? ?начы таксама.
- ?нструкцыя... - разгубЁ?ся Камай. Ён веда?, што ? Ёнструкцыях,
складзеных для касмЁчных разведчыка?, было шмат ад фармальнага. Але разам з
тым ён веда?, што гэты фармалЁзм неабходны, бо загадзя ?сяго не
прадугледзЁш, а неасцярожнасць часта прыводзЁць да бяды. Таму ён нагада?: -
Пункт пяты восьмага параграфа гаворыць: "Пакуль не высветлена сутнасць
з'явы, нельга лЁчыць, што чалавеку нЁчога не пагражае".
- У ЁнструкцыЁ ёсць дадатак, помнЁш: "За выключэннем выпадка?, калЁ
з'ява непасрэдна пагражае жыццю чалавека", - усмЁхну?ся Балачан.
- Не магу з табой спаборнЁчаць, - адмахну?ся Камай, - ты, напэ?на,
ведаеш усе параграфы Ё дадаткЁ, пачынаючы з эпохЁ ранняга космасу. Аднак у
дадзеным выпадку нашаму жыццю нЁчога не пагражае.
- Каб не ты падкЁну? мне там у цяснЁне гэту Ёдэю, я сказа? бы, што ты
занадта правЁльны чалавек для даследчыка, - Балачан хЁтравата блЁсну?
вачыма. - Так што не прыкЁдвайся. ? не глумЁ ? сабе, калЁ яна часам наведвае
цябе, тую вар'яцкую Ёскарку, якая адна абяцае вялЁкае адкрыццё. Не бойся яе!
- Мудрацы! - ТарасевЁч дэманстраты?на пазяхну?, пасуну? на край стала
брудны посуд, пачака?, пакуль робат прыбярэ, Ё ?ста?: - То я пайду падрыхтую
гравЁлёт. Так, камандор? ? праб'ю дзЁрку ? корпусе, каб стварыць гэту самую
пагрозу, - ён засмяя?ся Ё выйша?.
- Зайздрошчу ТарасевЁчу, - сказа? Камай, - нЁякЁх сумнення?.
- А ты не думаеш, што гэта занадта простае тлумачэнне? - задумлЁва
адказа? Балачан.
- Мудрэц, - тонам ТарасевЁча па?тары? Камай Ё спыта?: - Мне на станцыю
цЁ з табой?
- Твая чарга дзяжурыць, значыць, на станцыю. А я паспрабую парушыць
тваю Ёнструкцыю. Як ты глядзЁш на гэта?
- Табе не дакажаш. Але хоць не пакЁдай гравЁлёта, - ён са студэнцкай
пары з павагай ставЁ?ся да Ёмя Балачана Ё таму не адчува? за сабой права
аспрэчваць яго рашэннЁ, нават нечаканыя, нелагЁчныя.
Балачан мо?чкЁ кЁ?ну? галавой. Не мог ён сказаць клапатлЁваму таварышу,
што яго парада пустая. Бо якая рознЁца - сядзець на станцыЁ цЁ ? кабЁне
гравЁлёта? А яму было важна на свае вочы паглядзець начную далЁну, пакратаць
каменнЁ пальцамЁ, адчуць ледзь уло?ны посвЁст ветру ? вузкЁх цяснЁнах. ?
шорахЁ. Каб можна было пачуць Ёх уласным вухам, без пасрэднЁка? - прыбора?.
МенавЁта пачуць, а не разглядаць Ёх перакладзенымЁ на мову лЁчба? Ё
графЁка?, быццам прэпарыраванымЁ. Але пра гэта ён можа толькЁ марыць.
Астаткавая атмасфера Каменнага мячыка не толькЁ моцна разрэджана, а Ё
адрознЁваецца ад зямной. Так што, мажлЁва, дарэмна ён ломЁцца ? адчыненыя
дзверы - нават выйша?шы з кабЁны, ён, пазба?лены тых самых прыбора?, якЁя
саступаюць чалавечаму мозгу, убачыць Ё зразумее яшчэ менш.
Гэта бы? не надта аптымЁстычны вывад, Ё ?ся Ёстота Балачана
пратэставала супраць яго. ПагадзЁцца з Ём - значыць прызнаць, што ёсць мяжа,
за якую чалавеку не пераступЁць.
Апо?начы Камай паведамЁ?, што прыборы зно? адзначылЁ з'я?ленне шораха?.
Балачан адразу ж выеха? з базы. Апыну?шыся над далЁнай, ён бясшумна апусцЁ?
гравЁлёт, прытулЁ? яго пад скалой. Потым схамяну?ся, засмяя?ся. Усё-такЁ
дзейнЁчае Ёнстынкт самааховы: хЁба нельга было пакЁнуць гравЁлёт пасярод
далЁны? Павесялелы Балачан лёгка пераскочы? цераз борт.
Начная далЁна аказалася таксама прыгожай. Скупое адлюстраванае святло,
якое пасылала на Каменны мячык суседняя планета, не пакЁдала па?ценя?, Ё
гэта стварала ЁлюзЁю прывычнасцЁ, натуральнасцЁ. Быццам знаходзЁ?ся Балачан
у ГЁмалаях, а з неба свяцЁ? самы звычайны Месяц. ДалёкЁя скальныя
нагрувашчваннЁ ?я?лялЁся хвойнымЁ купЁнамЁ, асобныя магутныя валуны -
гмахамЁ, з акон якЁх зусЁм няда?на лЁлЁся яркЁя электрычныя струменЁ.
?мкненне на чужой планеце за?сёды шукаць зямнога падабенства, уласцЁвае,
наколькЁ веда? Балачан, усЁм касмана?там, здзЁ?ляла яго. Аднак Ё яго самога,
аказваецца, яно не абмЁнула. Ня?жо ён, не за?важаючы, сумуе па ЗямлЁ? А
можа, гэта проста ?нутраная перакананасць, што няма ? Сусвеце нЁчога
лепшага, дасканалейшага, чым усё зямное? ? цЁ не перашкаджае гэта людзям на
чужых планетах, дзе шмат што не ?кладваецца ? гатовыя меркЁ? Напэ?на,
ТарасевЁч, падслуха?шы яго думкЁ, не стрыма? бы яхЁднай рэплЁкЁ: "Мудрэц".
Бадай, гэта было б справядлЁва. Зараз не час для самакапання...
У цяснЁне, куды Балачан збочы?, было цёмна. Ён запалЁ? лЁхтар,
скЁрава?шы прамень пад ногЁ, прыслуха?ся. Дзьму? вецер, напэ?на, па тутэйшых
вымярэннях шалёны - яго ледзь прыкметнае супрацЁ?ленне Балачан адчу? з
вялЁкай прыемнасцю. УзнЁк у шлемафоне Ё посвЁст, амаль нячутны, але ?сё
ро?на жаданы, быццам даносЁ?ся з комЁна якой-небудзь паля?нЁчай хаткЁ, якЁя
пакЁнуты на ЗямлЁ для аматара? прыроды. Зно? яго мозг шука? Ё знаходзЁ?
прывычныя аналогЁЁ, Ё гэта пачало злаваць Балачана.
Ён прайшо? цяснЁну аж да наступнай далЁны, потым завярну? у суседнюю, у
апошнюю, трэцюю. Недзе побач з Ём у гэты час нараджалЁся Ё жылЁ шорахЁ,
Камай пра Ёх адразу паведамля?. А яму здавалася, што ? цемры цяснЁны нЁчога
пабочнага не Ёснуе. Напэ?на, ён падума? гэта ?голас, бо Камай спыта?:
- Ты нешта сказа??
- Як там у цябе?
- Звычайна, - ня?пэ?нена адказа? Камай.
- А дакладней? - Балачан за?важы? яго ваганнЁ.
- Пры тваЁм наблЁжэннЁ шорахЁ быццам прападаюць Ё потым узнЁкаюць ужо
за тваёй спЁнай. Але я не ?пэ?нены...
Не паспе? Балачан абдумаць гэту акалЁчнасць, як у шлемафоне прагучала:
- Гэй, вы, варта?нЁкЁ зданя?! ПЁльнуеце?
ТарасевЁч не спа?. ? Балачан адразу дарава? яму Ё скептыцызм, Ё
насмешлЁвасць.
- Слухай, - тым часам гудзе? ТарасевЁч, звяртаючыся да Камая, - прыкрый
свае лакатары, дай чалавеку пацешыцца натуральнай прыродай.
Балачан уявЁ? сабе, як усю прастору цяснЁн пранЁзваюць зараз, нЁбы
павуцЁнне, нябачныя выпраменьваннЁ панаста?леных на навакольных вяршынях
прыбора?, Ё падума?, што ? парадзе ёсць сэнс. Спадзявацца на чалавечыя
здольнасцЁ, дык да канца. Хаця на?рад цЁ што гэта магло даць.
- Выключай, - на ?сякЁ выпадак падтрыма? ён ТарасевЁча, - не трэба мяне
страхаваць.
- Ёсць, - коратка падпарадкава?ся Камай. А Балачан нЁбы адчу? наяве, як
раптам апалЁ нябачныя промнЁ-павуцЁнкЁ. Аж у галаве зазвЁнела ад уя?най
пустаты.
- Не ба?ся, аднак, - напаследак параЁ? Камай, - хутка свЁтанне.
Балачан зЁрну? на гадзЁннЁк. Сапра?ды, ужо мЁнула нямала часу, хутка
пара вяртацца, а ён усё яшчэ не прыдума?, як яму дзейнЁчаць, што шукаць у
гэтых цяснЁнах. Усё навокал было ходжана-пераходжана. Але Ё стаяць на месцы
не выпадала, Ё ён патушы? лЁхтарык. Пайшо? у другЁ канец далЁны, рашы?шы,
што больш не будзе заходзЁць у цяснЁны. Ён абмЁну? адну, другую, а перад
трэцяй спынЁ?ся, дзЁвячыся, чаго раптам яму так карцЁць збочыць у гэту
трэцюю цяснЁну. ? неспадзявана для сябе ?сё-такЁ павярну?.
Планета-суседка перамясцЁлася на небасхЁле Ё цяпер вЁсела ?жо над
галавой. У цяснЁне крыху пасвятлела, яе сцены халодна паблЁсквалЁ, як
пакрытыя серабрыстым Ёнеем.
Дала аб сабе знаць стома. Балачан адшука? невялЁкЁ каменны выступ Ё
прысе?. Навокал лютава? мароз, а яму было цёпла, утульна. Быццам знаходзЁ?ся
ён не ? гарах, а ? салоне зоркалёта. Таго самага, на якЁм ляце? сюды.
Навейшага галактычнага лайнера. Гэта цуд сучаснай тэхнЁкЁ. Нават забываеш,
што ты ? прасторы. Часам здаецца, што невялЁкЁ зямны гарадок накрылЁ
ка?паком, падрэзалЁ знЁзу Ё зрушылЁ з месца. МенавЁта такЁмЁ ?я?ляюцца
калЁдоры-вулЁцы зоркалёта, пышны сквер на цэнтральнай плошчы, што побач з
камандзЁрскай рубкай, басейн-возера з праточнай вадой. ? тут Балачан злавЁ?
сябе, што бачыць перад сабой зусЁм не зоркалёт, хоць намаляваная ? думках
карцЁна вельмЁ падобная на сапра?дную, а цЁхЁ пасёлак на балтыйскЁм
узбярэжжы, дзе ён правё? цэлы месяц перад стартам з ЗямлЁ. ВЁдаць, успамЁн
бы? такЁ прыемны, што Балачан ледзь не пача? мроЁць. Той такЁ знаёмы гарадок
раптам змянЁ? свой выгляд, набы? нейкЁя фантастычныя рысы. НЁбы ? адно
злЁлЁся вулЁцы Ё дамы, выцягнулЁся ?гору, Ё былЁ яны не пабудаваныя як
звычайна, а высечаныя ? каменнай гары, навЁслай над шырокЁм зеленаватым
залЁвам. А крыху воддаль у залЁ? упадала па?наводная рака. Малюнак бы? такЁ
яркЁ, што аж засвяцЁ?ся ? вачах. Балачан нават падума?, што ён нешта
падобнае ?жо недзе бачы?, Ёнакш адкуль такая выразнасць, Ё тады закЁва?
галавой, заморга? вейкамЁ, як адганяючы насланнё. ? зно? убачы? вузкую
цяснЁну Ё калматы блЁскучы круг планеты-суседкЁ над галавой. Усё стала на
сваё месца.
- Трэба ж! - засмяя?ся Балачан.
Таварышы, якЁя мо?чкЁ сачылЁ за эфЁрам, адразу адгукнулЁся.
- Што ты? - спыта? ТарасевЁч.
- Задрама?, цЁ што, - весела адказа? Балачан, - прыхЁлЁ?ся Ё... Можа,
нават храпака да?, га, не чулЁ?
ПасмяялЁся, Ё ?сё. А калЁ наза?тра Балачан зно? сабра?ся ? далЁну,
ТарасевЁч пажартава?:
- На каменным сеннЁчку мякчэй спЁцца.
- ВазьмЁ падушку, - дада? Камай.
Балачан толькЁ пасмЁха?ся. КпЁны таварыша? мелЁ падставу - яму
давядзецца не спаць яшчэ адну ноч. ТрэнЁро?ка - трэнЁро?кай, а галава будзе
не вельмЁ ясная. Разам з тым ён не мог паслаць каго Ёншага. Ён пача? ужо
?жывацца ? асяроддзе, Ё яму будзе лягчэй за?важыць любую перамену, калЁ яна
здарыцца. Адно толькЁ - не было ? яго пэ?най думкЁ: весцЁ адначасова
назЁраннЁ са станцыЁ цЁ не. Хаця ТарасевЁч так Ё не растлумачы?, чаму ён
параЁ? Камаю выключыць прыборы, Балачан чамусьцЁ бы? упэ?нены, што ? парадзе
ёсць пэ?ны сэнс. Таму сказа? ТарасевЁчу:
- Пабудзь сёння на базе.
- МЁстыка! - абуры?ся Камай.
- Дзе зданЁ, там за?сёды д'ябальшчына, - захо?ваючы сур'ёзны выгляд,
уставЁ? ТарасевЁч Ё горача, можа, трохЁ гарачэй, чым вымага? момант,
паабяца?: - Адасплюся...
Ён больш нЁчога не дада?. Балачану вельмЁ хацелася спытаць, што ён
зараз думае. Але не адважы?ся. Гэты хлопец перш сам упэ?нЁцца, а тады ?жо
скажа. ?накш слова з яго не выцягнеш, усё на жарт пусцЁць. А то Ё
што-небудзь з'едлЁвае ?лепЁць. Вось Ё прыходзЁцца чакаць, пакуль яго думка
сама выспее.
- Я там буду, - коратка сказа? Балачан таварышам на развЁтанне,
махну?шы рукой у бок станцыЁ.
- Адрас стары, - не ?трыма?ся ТарасевЁч, - далЁна Шораха?, цяснЁна
Летуцення?.
- Не забудзь запЁсаць у Атлас, - пакЁну? за сабой апошняе слова
Балачан. Але, дабра?шыся да месца, усё-такЁ ?спомнЁ? прыдумку ТарасевЁча.
Трапна сказана, можа прывЁцца. Вось так, напэ?на, Ё з'я?ляюцца назвы ?
геаграфЁЁ Ё астраномЁЁ, а мы потым до?га шукаем у Ёх нейкЁ асаблЁвы сэнс. А
яго часцей за ?сё няма, назва - дзЁця хвЁлЁны, плод фантазЁЁ жарта?нЁка.
У далЁне ?сё было як учора. За выключэннем аднаго - спакою Балачана.
Раз за разам абыходзЁ? ён цяснЁны, прысаджва?ся на той самы каменны выступ,
на якЁм надоечы ледзь не засну?, нецярплЁва ?скаква? Ё крочы? далей. Ён
чагосьцЁ чака?, спадзява?ся, што менавЁта сёння адбудзецца з Ём нешта
незвычайнае.
СвЁтанне засцЁгла яго паблЁзу гравЁлёта. Спачатку над базай акрайчык
чорнага неба набрыня? цяплом, пасвятле?. Потым у прамежку памЁж горнымЁ
вяршынямЁ блЁсну? серп Лаланда. Ён по?нЁ?ся на вачах, Ё разам з гэтым дзень
з гор апуска?ся ? далЁну.
Балачан зрушы? з месца гравЁлёт, ЁмклЁва ?змы? у вышыню. ДалЁна з яе
трыма цяснЁнамЁ засталася далёка знЁзу. Ён, нЁбы развЁтваючыся з ёю, у
апошнЁ раз зЁрну? унЁз, Ё раптам у яго трывожна скаланулася сэрца. Нешта да
болю знаёмае ?бачылася яму ? гэтых абрысах. ? тады прыйшло адчуванне нечага
прыемнага, значнага, што не?забаве адбудзецца з Ём. На базу Балачан вярну?ся
заспакоены, у добрым настроЁ.
Таварышы ?жо знаходзЁлЁся ? лабараторыЁ. Камай варажы? над дэшыфратарам
электрамагнЁтных сЁгнала?. ТарасевЁч сядзе? воддаль, трымаючы на твары мЁну
абыякавасцЁ. Балачан толькЁ пасмЁхну?ся сам сабе: ТарасевЁч бы? у сваЁм
амплуа скептыка.
- Каго ловЁш? - спыта? Балачан у Камая.
- Твой вопыт пераймае, бачыцца яму другЁ Палукс, - замест Камая адказа?
ТарасевЁч.
- Ты тады прачыта? чужую перадачу, - Камай ужо прывык да выбрыка?
ТарасевЁча Ё не звярну? на яго ?вагЁ, - а што, калЁ нашы шорахЁ таксама
чыясьцЁ перадача? ХЁба гэтага не можа быць?
- Думаеш? - няпэ?на прамовЁ? Балачан, а самому раптам са здзЁ?ляючай
выразнасцю прыгадалася далЁна Ё цяснЁны. - Думаеш? - па?тары? ён Ё
пажартава?: - Мы не ?сё ?меем чытаць, - злавЁ?шы напружаны позЁрк
ТарасевЁча, дада?: - Напрыклад, думкЁ. Што думае зараз наш лекар?
ТарасевЁч, якЁ выконва? у Ёх экспедыцыЁ абавязкЁ доктара, насмешлЁва
адпарырава?:
- Ну, гэта яшчэ старажытныя ?мелЁ. Я думаю, што вы на маЁх вачах
вар'яцееце. Проста, пра?да?
Балачан, аднак, падума?, што зусЁм не так проста. Яму зно? здалося, што
ТарасевЁч нешта мае на ?вазе, толькЁ не рашаецца выказаць услых. ВЁдаць, яго
думка можа здацца абсурднай, а ён нЁчога так не баЁцца, як паказацца
смешным. Бяда з моладдзю. КолькЁ цЁкавых Ёдэй, напэ?на, вось так застаецца ?
цянЁ з-за амбЁцыЁ Ё ?мо?насцей. ? не падыдзеш да чалавека нават з цёплым
словам, не прыме. Балачан уздыхну?: мала яму шораха?, дык яшчэ Ё ТарасевЁч
са сваЁмЁ недамо?камЁ.
Электра?сыпляльнЁк дзейнЁча? хутка. Балачан паспе? улавЁць толькЁ
пачатак нейкай дзЁ?най, як яму здалося, размовы таварыша?, як яго агарну?
глыбокЁ сон.
Балачан спа? ро?на шэсць адмераных Ём для адпачынку гадзЁн. Аднак,
прачну?шыся, яшчэ до?га ляжа? Ё дума?. Па-першае, яму адразу ?спомнЁлася
апошняя пачутая Ём фраза, сказаная ТарасевЁчам: "У старога ёсць нюх, ён
словамЁ не кЁдаецца". ? па-другое, сон. Звычайна, засынаючы з дапамогай
усыпляльнЁка, яны нЁчога не снЁлЁ. Сёння гэта парушылася. Сон прывЁдзЁ?ся
выразны, быццам ява. Хаця наяве нЁчога гэтага, вядома, не было. Гара,
парэзаная цяснЁнамЁ, не мела нЁчога агульнага з гмахамЁ, якЁя ён убачы? у
сне. Падобна на тое, што ? яго разгульваюцца нервы. Бо калЁ ? сне бачыш тое,
што хаце? бы ?бачыць у сапра?днасцЁ, трэба звяртацца да доктара. Балачан
усмЁхну?ся, падня?ся з ложка, пача? апранацца. Ён бы звярну?ся да
ТарасевЁча, каб не яго словы пра нюх. Напэ?на, ТарасевЁч з Камаем вельмЁ
вераць у непагрэшнасць свайго камандора, а ? такЁм выпадку аб'екты?насцЁ
чакаць цяжка. Трэба пазба?ляцца трызнення? самому, знайшо?шы якую-небудзь
цЁкавую гЁпотэзу, што захапЁла б Ё яго, Ё таварыша?.
Аднак, калЁ Балачан выказа? гэту сваю думку, сказа?шы, што ? далЁне
больш рабЁць няма чаго, хлопцы нечакана для яго за?парцЁлЁся.
- МЁтусЁшся, - зазначы? коратка Ё з'едлЁва ТарасевЁч.
- Давай давядзём да канца пачатае, - не згадзЁ?ся Ё Камай, - хочаш, я
паеду замест цябе.
- ВынЁка? жа няма, - паспрабава? пераканаць Балачан.
- У нас наперадзе шмат часу, каб дазволЁць сабе не спяшацца, - сказа?
Камай.
Можна было выкарыстаць сваё становЁшча кЁра?нЁка экспедыцыЁ Ё загадам
змянЁць напрамак работы. Але Балачан не хаце? прымяняць уладу - не было
вартай альтэрнатывы таму, што яны рабЁлЁ да гэтага часу.
Камай вярну?ся да дэшыфратара, ТарасевЁч паеха? на назЁральную станцыю,
а Балачан пача? рыхтавацца да чарговага блукання па далЁне.
Ночы ? экватарыяльнай паласе Каменнага мячыка былЁ падобныя адна на
адну. ? Балачану хутка здалося, што ён нЁбы Ё не вярта?ся на базу, а як
прыйшо? сюды за?чора, так Ё застава?ся ?се тры днЁ. Гэта было кепска. Нельга
ж чакаць, што ты ?бачыш нешта там, дзе табе ?сё ?я?ляецца аднастайным,
знаёмым Ё нават абрыдлым. А ногЁ самЁ неслЁ яго да таго каменнага выступу,
на якЁм ён адпачыва? надоечы.
Стомы не было, але Балачан усё ро?на се?. Яркая суседка Каменнага
мячыка павЁсла над галавой. Яна выглядала большай, чым з ЗямлЁ здаецца
Венера, Ё нават сляпЁла вочы. Балачан зажмуры?ся Ё тады зно? успомнЁ? той
прыбалтыйскЁ гарадок. ДумкЁ пацяклЁ павольна, лянЁва, як у чалавека, якЁ
пачынае засынаць. Балачану было неахвота працЁвЁцца гэтаму стану. Ён уя?ля?
жо?ты пляж, на якЁ накатвалЁся пенЁстыя шэрыя хвалЁ, людзей, што выбягалЁ
разам з хвалямЁ на бераг Ё з ходу кЁдалЁся на нагрэты гарачым сонцам пясок.
На момант Балачан нЁбы збоку паглядзе? на гэту карцЁну Ё тады ?бачы?
сярод загарэлых цел сябе. Вось ён павярну?ся да суседа, загавары? з Ём. "Мой
апошнЁ дзень", - паведамЁ? сусед. "Куды?" - спыта? ён. "Дадому, на Марс". На
Марс дык на Марс. Больш яны нЁ пра што не гаварылЁ, Балачан гэта добра
памятае. Але яму раптам уявЁ?ся працяг той размовы, нЁбы сусед расказва? пра
Марс, а ён, Балачан, бачы? усё гэта, толькЁ не са сло? суседа, а так, як
быццам усё было на Марсе з Ём асабЁста. Да дэталя?. ? пры гэтым ён увесь час
здзЁ?ля?ся, што нЁбы сам сабе задае пытаннЁ: як пабудаваны планеталёт, як
выглядае марсЁянскЁ ландшафт. Ад гэтых успамЁна? масткЁ непрыкметна
перакЁнулЁся на Каменны мячык. ? як тады, горы пачалЁ набываць абрысы
фантастычных пабудо?. Потым каменны выступ, на якЁм ён зараз сядзе?, зда?ся
зусЁм не выступам, а прыступкай высокага ганка перад зачыненымЁ дзвярыма...
? тут Балачан схамяну?ся, памата? галавой, адганяючы дакучлЁвы прывЁд.
ЗЁрну? на гадзЁннЁк. Дзве гадзЁны Ё восем хвЁлЁн. Да свЁтання яшчэ до?га. Ён
уста?, адышо? некалькЁ крока?, пастая?, зно? зЁрну? на гадзЁннЁк. Час
цягну?ся вельмЁ марудна. Прайшло ?сяго пяць хвЁл?н. ? раптам яго як павяло
сесцЁ на выступ зно?.
СпадарожнЁца Каменнага мячыка апусцЁлася за горы, у цяснЁне стала зусЁм
цёмна, Ё Балачан вобмацкам знайшо? свой выступ. Гэта было дарэчы, бо галава
зрабЁлася цяжкай, як пасля напружанай, працяглай працы. Ён паспрабава?
расслабЁцца. Галаве палягчэла, але затое вярнулЁся ранейшыя фантастычныя
прывЁды. Незнаёмае, незямное паселЁшча дзЁ?най архЁтэктуры. БудынкЁ,
падобныя на скалы, навЁслыя над шырокай ракой, пакрытай лёгкЁм рабацЁннем.
Над ЁмЁ ззяе блакЁтнае неба. А потым пачалося нешта незразумелае. Вада ?
рацэ заклубЁлася парай, неба пацямнела, Ё на Ём выступЁлЁ зоркЁ, якЁх не
магло загасЁць нават дзённае свяцЁла. Лаланд? Балачан падума?, што вельмЁ
падобна, Ё тады за?важы? новае падабенства: высахлая рака нагадвала ?жо
знаёмую яму далЁну.
"Зно? тое ж самае!" - мЁльгнула ? галаве. Балачан аж раззлава?ся, хаце?
устаць Ё пайсцЁ Ё... заста?ся. Бо раптам падумалася, што варта было б
паглядзець, чым усё гэта скончыцца. ? сапра?ды, у далЁне тым часам пачалЁ
разгортвацца новыя падзеЁ. У адной са скал-пабудо? з'явЁлася шчылЁна, Ё ? ёй
паказалася нешта круглае, як чалавечая галава ? гермашлеме. Балачан мЁжволЁ
напружы?ся, быццам мог разглядзець, хто гэта там выторкваецца са скалы.
ДзЁ?на, але ён убачы? вочы. Як чалавечыя. Яны глядзелЁ праз абалонку
гермашлема з непрытоеным сумам. Балачан аж сцепану?ся пад гэтым позЁркам.
Гермашлем павярну?ся сюды-туды Ё схава?ся ? шчылЁне, а следам знЁкла Ё сама
шчылЁна. Балачан адчу?, што яго пакЁдаюць сЁлы. Але перш чым ён страцЁ?
прытомнасць, яму яшчэ ?явЁ?ся незнаёмы касмадром, ЁмклЁвы ?злёт ракеты Ё
маленькая зорачка ? невядомым сузор'Ё.
- Балачан, га Балачан? - гэты поклЁч пачу?ся Балачану як далёкЁ,
несапра?дны, адрасаваны камусьцЁ чужому. - Я зараз! - на гэты раз ён пазна?
голас Ё здзЁвЁ?ся, чаго ?схвалява?ся ТарасевЁч. ? раптам успомнЁ? усё, што
яму няда?на прывЁдзЁлася.
- Ты засну?? - пыта?ся ТарасевЁч, саджаючы гравЁлёт паблЁзу ад
Балачана.
Балачан акЁну? яго невЁдушчым позЁркам, ён усё яшчэ не мог вырвацца
з-пад улады сваЁх трызнення?.
- ПайшлЁ, - мякка, як да хворага, звярну?ся да яго ТарасевЁч Ё ?зя? пад
руку.
Балачан паслухмяна ?ста? Ё нечакана Ё для сябе, Ё тым болей для
ТарасевЁча папрасЁ?:
- Я хачу паглядзець твой сённяшнЁ дзённЁк.
ТарасевЁч уважлЁва зЁрну? на яго Ё павярну? да станцыЁ.
- А ведаеш, - сказа? Балачан, калЁ яны ?вайшлЁ ? памяшканне станцыЁ, -
я ?жо добра сябе адчуваю.
ТарасевЁч мо?чкЁ падвё? яго да стала, дзе знаходзЁлЁся запЁсы аб
сённяшнЁм дзяжурстве. Балачан узя? Ёх у рукЁ Ё апусцЁ?ся ? крэсла.
- Так яно Ё ёсць. З дзвюх васьмЁ да дзвюх трынаццацЁ ты прасвечва?
цяснЁны.
- Ну Ё што з таго? - ТарасевЁч зно? рабЁ?ся самЁм сабой. - Як я
разумею, ты на мяне за гэта не кры?дуеш?
- Наадварот...
- Вось як! - задаволена сказа? ТарасевЁч. Ён праверы?, цЁ ?ключана
сувязь з базай, Ё спыта?: - Ты нас чуеш?
- Чую! Што там у вас? - нецярплЁва крыкну? Камай.
- Зараз прыедзем, Балачан праЁнфармуе.
Камай ледзь дачака?ся Ёх.
- ТакЁя справы, - сказа? Балачан, калЁ яны з ТарасевЁчам, скЁну?шы
скафандры, уселЁся ва ?тульным салоне базы. - Гэтыя шорахЁ, за якЁмЁ мы
ганялЁся столькЁ часу, хутчэй за ?сё сЁгналы. Ты, Камай, правЁльна ?лавЁ?
сутнасць праблемы. Так, сЁгналы, - працягва? ён, - пакЁнутыя для нас цЁ нам
падобных колЁшнЁмЁ абарыгенамЁ планеты. Удалая ЁмЁтацыя бЁятока?. Думаю, што
перадатчык знаходзЁцца недзе паблЁзу, у раёне далЁны. МажлЁва, нават схаваны
над выступам, на якЁм мяне агортвалЁ ?спамЁны аб ЗямлЁ Ё пасля прыходзЁлЁ
прывЁды. А мажлЁва, перадатчыкЁ раскЁданы па ?сёй планеце, гэта нават больш
верагодна. Адчу?шы нашы бЁятокЁ, яны потым прымушаюць нас мысленна адказваць
на пытаннЁ аб нас, людзях, аб нашых гарадах, ладзе жыцця. На?рад цЁ а?тамату
гэта патрэбна як звесткЁ. Хутчэй за ?сё ён павЁнен упэ?нЁцца, што склад
думак, прынцып мыслення Ё ? яго гаспадаро?, Ё ? Ёстот, што трапЁлЁ ? поле
яго дзейнасцЁ, аднолькавы, што мы можам зразумець адзЁн аднаго. ? тады
перадатчык "расказвае" разумным прышэльцам пра лёс планеты Ё цывЁлЁзацыЁ,
якая тут некалЁ была. Натуральна, усё гэта бегла, штрыхамЁ. Але гало?нае
ёсць - былая цывЁлЁзацыя паслала вестку сабе падобным.
- Што карысцЁ з тае весткЁ? - прамовЁ? Камай, уражаны неверагоднасцю
паведамлення Балачана. - ?х самЁх да?но няма.
- Хто ведае? - не згадзЁ?ся Балачан. - КалЁ я правЁльна зразуме?, усё
не так проста, як ты думаеш. Псторыя гэтай планеты нагадвае мне марсЁянскую
- тая ж паступовая страта атмасферы, абязводжванне, знЁкненне ?мо? для
жыцця. Але жыхары Каменнага мячыка падрыхтавалЁся да такога павароту падзей.
Мне здаецца, яны перасялЁлЁся ? Ёншае месца. Тое сузор'е, якое я ?бачы?, а
дакладней, зорачка ? Ём, вЁдаць, Ё ёсць гэта месца. Сузор'е мне незнаёмае,
але так Ё павЁнна быць. Мы ж ведаем зоркЁ толькЁ па зямным уя?леннЁ. Адсюль
сузор'Ё выглядаюць Ёнакш. Аднак, думаю, я змагу намаляваць яго, Ё нашы
астраномы, зна?цы космасу дакладна скажуць, дзе гэта. Ну, ды гэта ?жо клопат
спецыялЁста?. А мы сваю задачу, здаецца, выканалЁ, разгадалЁ сутнасць
шораха?.
- ЦЁкава... - прамовЁ? Камай Ё зЁрну? на ТарасевЁча: - А ты што ма?чыш?
Той пацЁсну? плячыма.
- Каб не наш доктар, - засмяя?ся Балачан, - я хутчэй за ?сё прайшо? бы
мЁма гэтага адкрыцця. Проста дума? бы, што мне ?ся гэтая фантасмагорыя
прывЁдзЁлася.
- Прышый-прысцябай, - буркну? ТарасевЁч, захо?ваючы абыякавы выгляд.
- КЁнь ты, не блазнуй, - з прыкрасцю сказа? Балачан, - мы славу не
дзелЁм. Але менавЁта ты непрыкметна падштурхо?ва? мяне да адзЁна правЁльных
дзеяння?. Я надта добра ведаю цябе, каб прапусцЁць твой нават маленькЁ
намёк. Ты сумнява?ся, правЁльна, таму Ё не гавары? прама, але ты не
выключа?, што справа прыме такЁ паварот. ЦЁ не так?
- Выдумшчык!
- Пама?чы ты, - абуры?ся Камай, - дай даслухаць. Згодзен, Балачан,
шорахЁ - гэта бЁятокЁ, якЁя нЁ мы, нЁ Туравец не маглЁ расшыфраваць. Але
чаму знЁкала сувязь?
Балачан падума? Ё адказа?:
- Гэтага я не ведаю. Спытаеш, як вернемся, у Ёнжынера?. Бо да нашага
выпадку, спадзяюся, гэта дачынення не мае. - Ён уста? Ё сказа?: - ПайшлЁ,
сябры, складзем паведамленне на Зямлю.
Балачан выйша? першы, за Ём крану?ся ТарасевЁч. Абодва спакойныя,
будзённыя, быццам нЁчога незвычайнага не адбылося. Камай паглядзе? Ём услед
Ё абурана Ё разам з тым з захапленнем сказа?:
- КрэмнЁ!..
Популярность: 1, Last-modified: Sun, 26 Oct 2003 09:53:16 GmT